هیچ سخنی نزد خداوند، محبوب تر از گفتار«لا اله الا اللّه» نیست . [رسول خدا صلی الله علیه و آله]
 
 

این‌ نامها نوع‌ گاه‌شماری به‌ کار رفته‌ در این‌ اسناد را روشن ‌می‌کند. به‌رغم‌ سایر گاه‌شماری‌های‌ دوره‌ اشکانی‌، که‌ در آنها طول‌ سال‌ بر اساس‌ گاه‌شماری سلوکی‌ بوده‌ (که‌ خود برگرفته ‌از گاه‌شماری شمسی‌ ـ قمری‌ بابلی‌ بوده‌ و بر اساس‌ سالهای ‌قمری‌ محاسبه‌ می‌شده‌)، در این‌ اسناد نوعی‌ گاه‌شماری شمسی ‌به‌ کار رفته‌ است‌. این‌ موضوع‌ نیازمند بررسی‌ است‌ که‌ گاه‌شماری‌هایی‌ که‌ طول‌ سال‌ در آنها بر مبنای‌ سال‌ شمسی‌ محاسبه‌ می‌شده‌ از چه‌ زمانی‌ در ایران‌ رواج‌ یافته‌اند و آرایه‌ کبیسه‌های‌ آنها چگونه‌ بوده‌ است‌. موضوع‌ استفاده‌ از انواع‌ گاه‌شماری‌های‌ شمسی‌، در دوره‌ پیش‌ از هخامنشی‌، تنها در آثار دانشمندان‌ اسلامی‌ ذکر شده‌ است‌ (نک: همین‌ بخش‌، قسمت‌ الف‌: 1)، اما از شناسایی‌ طول‌ سال‌شمسی‌ در زمان‌ هخامنشیان‌ گزارشهایی‌ وجود دارد، از جمله‌ گزارشی‌ از کوئینتوس‌ کورتیوس‌ روفوس‌، مؤلف‌ رومی‌ (زندگی‌ در حدود قرن‌ اول‌ میلادی‌)، که‌ بنا بر آن‌ پیشاپیش‌ سپاه ‌داریوش‌ سوم‌، 365 مردجوان‌، به‌ تعداد روزهای‌ سال‌، حرکت ‌می‌کردند (بیکرمان‌، ص‌ 788ـ789). اگر چه‌ چنین‌ روایاتی‌ به‌ تنهایی‌، مبین‌ رواج‌ نوعی‌ گاه‌شماری شمسی‌ در دوره‌ هخامنشی ‌نیست‌، بحثهای‌ گوناگونی‌ درباره‌ زمان‌ رواج‌ نخستین‌ صورت‌ گاه‌شماری شمسی‌ یا آرایه‌های‌ کبیسه‌های‌ آن‌ صورت‌ گرفته‌است‌؛ از جمله‌ رواج‌ گاه‌شماری با طول‌ سال‌ 360 روز یا 365 روز در آغاز دوره‌ ساسانی‌ (برای‌ آگاهی‌ از خلاصه‌ این‌ بحثها نک: تقی‌زاده‌، ج‌ 10، ص‌ 50 ـ53؛ عبداللهی‌، 1366 ش‌، ص‌ 177ـ201). اما با استناد به‌ روش‌ اعمال‌ کبیسه‌ یک‌ ماهه‌ در هر 120سال‌، برای‌ تطبیق‌ فصول‌ در گاه‌شماری‌های‌ «وَهیژکی‌»، رواج‌ گاه‌شماری‌هایی‌ با طول‌ سال‌ شمسی‌ در قرن‌ چهارم‌ قبل‌ از میلاد در ایران‌ تأیید می‌شود (نک: عبداللهی‌، 1366 ش‌، ص‌ 358ـ359، جدول‌ 7).¼/SPAN>تقریباً تمامی‌ سفال‌شکسته‌های‌ نسا با گاه‌شماری اشکانی‌، تاریخگذاریهای‌ شده‌اند که‌ مبدأ آن‌ همان‌ مبدأ اشکانی‌ (آغاز سلطنت‌ اشک‌ اول‌) است‌ که‌ در گاه‌شماری سلوکی‌ دوره‌ اشکانی ‌نیز استفاده‌ می‌شده‌ است‌. طول‌ سال‌، شمسی‌ بوده‌ و نام‌ ماههای ‌سال‌ به‌ صورت‌ پارتی‌ و آرایه‌ روزهای‌ آن‌، دوازده‌ ماه‌ سی‌ روزه‌ و پنج ‌روز «اندرگاه‌» بوده‌ است‌. هر یک‌ از روزهای‌ ماه‌ نیز نامی ‌داشته‌اند (برای‌ آگاهی‌ از نام‌ روزها در این‌ گاه‌شماری نک: همان‌، ص‌ 352ـ353؛ برای‌ آگاهی‌ از نام‌ ماهها نک: جدول‌ 4 و برای‌ نام‌ روزها نک: جدول‌ 5). کهنترین‌ سند تاریخدار با گاه‌شماری اشکانی‌ متعلق‌ به‌ سال‌ 97 اشکانی‌/ 151 ق‌م‌ و متأخرترین‌ سند نیز متعلق‌ به‌ سال‌ 235 اشکانی‌/ 13 ق‌م‌ است (همان‌، ص‌161


کلمات کلیدی:

نوشته شده توسط حسن 88/11/8:: 3:59 عصر     |     () نظر