در آذربایجان غربی زبان های ترکی و آذری و کردی ، زبان های اصلی را تشکیل می دهند و اقلیتها به زبان های آشوری و ارمنی و کلیمی تکلم می نمایند .

الف ) زبان ترکی آذری : ریشه این زبان مربوط به مادهاست که در اثر گذشت زمان تحت تاثیر زبان های فارسی ، عربی و ترکی قرار گرفته است . زبان مادی که از ریشه زبانهای هند و اروپایی بوده است ، پیش از اسلام تغییر چندانی نیافته بود ، ولی تکامل و تحول پیدا کرده بود ، پس از ظهور اسلام تحت تأثیر زبان عربی و فارسی قرار گرفته است . از اوایل قرن سوم هجری ، کم کم پای امرای ترک آسیای مرکزی به آذربایجان باز شده و از قرن پنجم هجری هجوم و مهاجرت تیره های مختلف ترک به این سامان آغاز گردید . در نتیجه اختلاط زبان ترکی آسیای مرکزی با فارسی آذری ، زبان ترکی آذری پدید آمده است . کسانی هم بودند ریشه زبان آذری باستانی را فارسی و هند و اروپایی نمی دانند ، مانند خطیب تبریزی ، ناصر خسرو ، حکیم نظامی ، یاقوت حموی و مسعودی .

ب) زبان کردی : عده ای ، کردی را لهجه ای از زبان فارسی و گروهی دیگر آن را زبانی مستقل می دانند. 1000 سال پیش از میلاد مسیح ، آریایی ها به زبان اوستایی تکلم می کرده اند که پدر تمام زبان های مادی، پارسی و هندی بوده است ، زبان کردی هم از ریشه های زبان اوستایی است .

مراسم جشن های عروسی : مراسم جشن های عروسی در این استان به ویژه در مناطق روستایی معمولا در فصل پاییز انجام می گیرد. مراسم از روز نشان کردن و نامزدی شروع شده و در چند مرحله خواستگاری، نامزدی، عقدکنان، شب حنابندان و عروسی برگزار می شود. در روز عروسی حضور مدعوین ضروری است و هدایایی به عروس و داماد داده می شود. جشن عروسی معمولا سه روز طول می کشد و پس از آن عروس را به خانه داماد می برند هم چنین مراسم پابنده تخت بعد از روز عروسی انجام می شود. در تمام مدت برگزاری این جشن ها مردم محلی از لباس های مخصوص جشن ها استفاده می کنند و به شادی و پای کوبی می پردازند و موسیقی محلی نواخته می شود و رقص ها و نمایش های محلی انجام می شود.

چهارشنبه سوری و عید نوروز : استان آذربایجان غربی هم چون سایر نقاط ایران؛ جشن های چهارشنبه سوری و عید نوروز را با شکوه هر چه تمام تر برگزار می کنند و مردم با خانه تکانی های پیش از عید و خرید های جدید و چیدن سفره های هفت سین محلی و عمومی به استقبال سال نو می روند.

شب چله : شب چله که شب یلدا نیز نامیده می شود نیز از دیگر جشن های مردم استان آذربایجان غربی است. در این شب مردم به دیدار یک دیگر می روند و تا سپیده صبح به روایات، حکایت ها، شعرخوانی و بازی های محلی سپری می کنند. ارمنی های استان آذربایجان غربی ده روز زودتر از مسلمانان این مراسم را اجرا می کنند. خوردن انواع آجیل، هندوانه، انار، خواندن اشعار حافظ و خداحافظی با میوه های گرمسیری از جمله دیگر مراسم های این جشن به شمار می رود.

کوسا گلین : آذری های استان آذربایجان غربی از آخر فصل زمستان تا شروع عید نوروز مراسمی دارند که به کوسا گلین شهرت دارد و معتقدند که این مراسم از زمان حضرت ابراهیم (ع) برجای مانده است. هم چنین عید خیدر نبی (خضر نبی) نیز از دیگر جشن های مخصوص استان آذربایجان غربی است که در شب اول اسفندماه برگزار می شود و فلسفه برگزاری آن امید به آینده بهتر است. در این شب جوانان به شادمانی و پای کوبی می پردازند و با خواندن اشعار موزون و نواختن موسیقی برنامه های جذابی را اجرا می کنند.

اعیاد مذهبی : عیدهای مذهبی از جمله عید قربان، عید فطر، جشن بعثت و اعیاد نیمه شعبان و ولادت ائمه معصومین(ع) نیز در این استان با شکوه هر چه تمام تر طی مراسم های مولودی خوانی برگزار می شوند. مسیحیان و اقلیت های دینی نیز مراسم های خاص خود و جشن های دینی خود را به راحتی و آزادانه در این استان برگزار می کنند و در این مراسم ها از آداب و رسوم رایج استان نیز بهره می برند.

جشن انگور : این جشن در اواخر شهریور برگزار می شود و اهالی روستا در این جشن مرغوب ترین انگورها را انتخاب می کنند .

جشن خدیر نبی : زمان برگذاری این جشن بین دو چله زمستان و پیام آن امید به آینده ، بهتر است کسانی که آرزویی دارند دور یک دیگر جمع می شوند و انواع میوه و خوشکبار می خورند و شادی می کنند .

مراسم باران خواهی : این مراسم که به چمچه گلین معروف است هنگام خوشکسالی اجرا می شود .